گفت و گو با رئیس مرکز پژوهش و سنجش افکار صدا و سیما

طراحی نقشه راه پژوهشی رسانه
پژوهش به عنوان زیربنای توسعه اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی جایگاه خاصی در زندگی علمی و مدیریتی سازمان‌ها و نهادهای مختلف دارد به این صورت که مبنای هر گونه تصمیم‌گیری علمی دقیق، شناخت ابعاد مختلف موضوع مورد تصمیم‌گیری است و مدیریت‌های موفق بر پایه معرفت‌های ناشی از پژوهش و تحقیق پایه‌گذاری می‌شوند.
مرکز پژوهش و سنجش افکار صداوسیما به عنوان یکی از معتبرترین و دقیق‌ترین مراکز تحقیقاتی کشور که سابقه طولانی (بیش از پنجاه سال) در امر نظرسنجی‌ها و پژوهش‌های بنیادی در حوزه رسانه و نیز مسائل اجتماعی، فرهنگی و سیاسی دارد با برخورداری از توان بالا و امکانات گسترده برای انجام پیمایش و پژوهش، به طور فعال به رصد مستمر تحولات در حوزه‌های مختلف رسانه می‌پردازد.
با توجّه به برنامه‌ریزی گسترده مرکز پژوهش و سنجش افکار برای انجام فعالیّت‌های پژوهشی و ارایه خدمات به سایر بخش‌های تولیدی سازمان، گفت و گویی با دکتر جعفر عبدالملکی انجام داده‌ایم که در پی می‌خوانید:
 در مرحله جدید فعالیت‌های سازمان صداوسیما، ساختار مرکز پژوهش و سنجش افکار چه تغییراتی داشته است و برنامه‌ها و فعالیت‌های مرکز براساس ساختار جدید چگونه است؟
ساختار اين مرکز نيز پس از آخرين بازنگري صورت‌‌گرفته در سال 1384  با درنظر گرفتن تحولات سريع فضاي رسانه‌اي منطقه‌اي و بين‌المللي و در عرصه پژوهش‌هاي حوزه ارتباطات و رسانه نيازمند بازنگري و کارآمد‌سازي تشخيص داده شد. براين اساس بازبيني و اصلاح ساختار مرکز از حيث انطباق با محيط‌هاي عملياتي جديد و تامين راهبردها و سياست‌هاي ابلاغي رئيس محترم سازمان در دستور کار قرار گرفت. از جمله شاخص‌ها و ملاحظات‌ مد‌نظر در بازنگري ساختار مرکز «کوچک‌سازي»، «چابک‌سازي»، «کارآمد‌سازي»، «تخصصي‌ترشدن»، «حذف همپوشاني‌ها»، «تفکيک وظايف و نقش‌ها»، «بهبود ساختار در عين حفظ دستاوردها» و «جامع‌نگري و فراگيري حوزه‌هاي علمي» بود که به نظر مي‌رسد در ساختار و تشکيلات جديد مرکز نمود عيني يافته است.
در پيشنهاد ساختار جديد مرکز، چند مرکز پژوهش رسانه‌اي خارج از کشور نظير بنگاه رسانه‌اي «دويچه‌وله»، «اِن‌اچ‌کي»،‌ »بي‌بي‌سي» و حتي ساختار برخي از مهم‌ترين مراکز پژوهشي رسانه‌اي کشور مورد بررسي و مد‌نظر قرار گرفت.

به طور اجمالي و خلاصه تغييرات صورت‌گرفته در اين مرکز در دوره مديريت جديد سازمان عبارتند از:
ادغام مرکز پژوهش‌هاي اسلامي قم در اين مرکز با تقليل جايگاه ساختاري و حذف برخي از مديريت‌ها و واحدهاي تابع آن به‌عنوان «اداره‌کل پژوهش‌هاي اسلامي رسانه» ـ که با اين اقدام، حوزه مطالعات و پژوهش‌هاي بنيادي و کاربردي اسلامي به مأموريت و اهداف اين مرکز افزوده شد.
حذف و ادغام گروه‌هاي پژوهشي دو اداره‌کل «پژوهش و سنجش» و «پژوهش‌هاي راهبردي رسانه» با هدف تامين مأموريت و اهداف پيش‌رو
ايجاد «مديريت روش‌شناسي» با هدف تامين نيازهاي پژوهشگران در حوزه روش‌هاي کمي و کيفي و همچنين بومي‌سازي و بکارگيري روش‌هاي نوين پژوهشي
ايجاد اداره‌کل پشتيباني و اجراي نظرسنجي‌ها با هدف ايجاد يک ستاد قوي و متمرکز براي پشتيباني، کنترل و هماهنگي امور اجراي نظرسنجي‌ها در تهران، استان‌ها و خارج از کشور
تشکيل شوراي راهبردي با هدف اتخاذ سياست‌ها و راهبردهاي پنج‌ساله مرکز باتوجه به راهبردهاي کلان و شرايط ملي و بين‌المللي رسانه ملي و ...

در زمینه تعامل حوزه پژوهش با حوزه تولید و برنامه‌سازی به منظور بهره‌گیری از پژوهش‌ها و نتایج نظرسنجی‌ها در تصمیم‌گیری و تولیدات رسانه‌ای چه اقدام‌هایی صورت پذیرفته است؟
به طور کلي پژوهش و مطالعه جزء لاينفک «فرآيند توليد برنامه‌های تلويزيوني و رادیویی» محسوب مي‌شود.
همچنین با اين رويکرد تاکنون با معاونین سیما و صدا و مديران ستادي حوزه سيما، مديران شبکه يک، سه، تهران، شبکه نمايش، جام‌جم و مرکز هنري صبا جلسات مشترک برگزار شده و از اين رهگذر دستاوردهاي ارزشمندي براي بهره‌گيري از ظرفيت‌هاي پژوهشي مرکز در برنامه‌سازي به‌دست آمده است. همچنين باتوجه به تعدد و حساسيت، اهميت و تاثير مستقيم و غير‌مستقيم «نظرسنجي برنامه‌اي» در روند طراحي و توليد برنامه ـ باتوجه به اقبال و رضايت مخاطبان ـ کميته «بررسي پرسشنامه‌هاي نظرسنجي برنامه‌اي» با هدف نظارت علمي بر محتوا و ارتقاي کيفيت پرسشنامه‌ها و دستيابي به يافته‌هاي پژوهشي معتبر تشکيل شده است. همچنين علاوه بر روند معمول نظرسنجي‌ها، رصد مستمر ميزان مخاطبان شبکه‌هاي رقيب رسانه ملي به‌ويژه شبکه‌هاي ماهواره‌اي، شبکه‌هاي اجتماعي اينترنتي و موبايلي و ... با هدف پيشنهاد و اتخاذ راهبردهاي رسانه‌اي موثر صورت گرفته است و هدف نهایی این مرکز افزایش ضریب نفوذ رسانه‌ای در ابعاد ملّی و بین‌المللی است.
با توجه به اینکه دهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی و پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری در سال جاری برگزار خواهد شد و مرکز پژوهش و سنجش افکار مدیریت و اجرای نظرسنجی‌های انتخاباتی رسانه ملی را بر عهده دارد در این زمینه چه تدابیری اندیشیده‌اید؟
مرکز پژوهش و سنجش افکار به پشتوانه تجربه طولانی و بهره‌گیری از پژوهشگران و پرسشگران توانمند یکی از روش‌های دقیق علمی نظرسنجی را درخصوص فعالیت‌های انتخاباتی و مشارکت مردمی در انتخابات گذشته به کار گرفت و نتایج نظرسنجی‌های مرکز بسیار دقیق و نزدیک به نتایج انتخابات ریاست جمهوری یازدهم بود. در سال جاری نیز برنامه‌ریزی‌های لازم برای انتخابات صورت پذیرفت و همزمان با انتخاب رئیس ستاد انتخابات رسانه ملی از سوی ریاست محترم سازمان، در این مرکز نیز کمیته راهبردی انتخابات فعال شد و دبیر کمیته راهبردی نظرسنجی‌های انتخاباتی مرکز منصوب شد. این کمیته با هدف بررسی کارشناسی، موضوعات محتوایی و اجرای نظرسنجی‌های انتخاباتی فعال شد و ارتباط موثر و مستمر با ستاد انتخابات رسانه ملّی خواهد داشت و مصوبات آن را اجرایی خواهد کرد. همچنین این مرکز با دارا بودن بیش از 1200 پرسشگر در تهران و مراکز استان‌ها طرح‌های نظرسنجی انتخابات را در تهران، استان‌ها، شهرهای تابعه و در روستاها اجرا می‌کند. این نظرسنجی‌ها به صورت حضوری و همزمان اجرا می‌شوند و نتایج آن در اختیار مدیران و تصمیم‌گیران سازمان قرار می‌گیرد.
همچنین از ابتدای سال جاری جریان شناسی انتخاباتی در سراسر کشور و ارایه نتایج آن به مقامات عالی سازمان در دستور کار این مرکز قرار گرفت و نظرسنجی‌های ملی در حوزه دریافت فضای انتخابات به صورت مستمر انجام می‌شود.
برنامه‌های شما برای تعامل با نخبگان و صاحب‌نظران مراکز علمی - پژوهشی و حوزوی برای بهره‌گیری از نظرها و دیدگاه‌های آنان در افزایش کیفیت برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی سازمان چیست؟
دردور جدید فعالیت‌های مرکز، تهیه «نقشه راه پژوهشی»مورد توجه است که  در قالب «شورای راهبردی» پیش‌بینی شده است. این شورا علاوه بر طراحی کلان و بررسی روند کلی پژوهش در سازمان، بستری برای تعامل هدفمند با نخبگان و
صاحب‌نظران مراکز علمی – پژوهشی حوزه و دانشگاه خواهد بود. در جلسات شورای راهبردی که بصورت مستمر برگزار می‌شود،  از صاحبان فکر و اندیشه در موضوعات رسانه دعوت می‌کنیم  تا از نقدها و نظرات ایشان در افزایش کیفی برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی بهرمند شویم. در این زمینه تلاش می‌کنیم جلسات این شورا محمل "نقد عالمانه" رسانه و برنامه‌های آن قرارگیرد و به "کرسی آزاد اندیشی" در خصوص موضوعات و مأموریت‌های سازمان تبدیل شود.
با توجه به تأکید ریاست محترم سازمان مبنی بر توجه ویژه به مباحث علوم شناختی و تأثیرگذاری بر مخاطبان از طریق انتقال مناسب محتوا و پیام چه تدابیری اندیشیده‌اید؟
برای تحقق این امر چندین اقدام همزمان در مرکز شروع شده است.
در گام اول برنامه‌ریزی جامع برای همکاری با مراکزی که در زمینه علوم‌شناختی فعالیت دارند و این رشته را در واحد‌های دانشگاهی و علمی تدریس می‌کنند مانند پژوهشکده علوم‌شناختی انجام شده است. همچنین در این مرحله سعی شده  است منابع علمی داخلی و خارجی و پایان‌نامه‌هایی که در زمینه علوم شناختی  به رسانه کمک می‌کنند، جمع آوری و مطالعه شوند.
- گام دوم سفارش مقاله‌های مرتبط با علوم شناختی و تأثیر آن در رسانه است که در این زمینه ابتدا با تمرکز بر (مخاطب کودک و نوجوان و انیمیشن) سعی شده است به کمک اساتید و کارشناسان، تأثیرات رنگ، تصویر، مفاهیم و غیره به روی مخاطبان بررسی شود.
- گام دیگر برگزاری سلسله نشست‌های علمی- تخصصی در شاخه‌های مختلف علوم شناختی مانند عصب شناسی، فلسفه ذهن، روان‌شناسی و غیره برای پژوهشگران و کارشناسان مرکز می‌باشد که قرار است در هر کدام از این رشته‌ها از متخصصان مرتبط دعوت شود و آن‌ها علوم شناختی را برای پژوهشگران و برنامه‌سازان سازمان تشریح کنند.
گام چهارم، هماهنگی با پژوهشکده علوم شناختی و برگزاری دوره‌های آموزشی مرتبط با علوم شناختی و رسانه برای پژوهشگران و کارشناسان می‌باشد که دراین زمینه متخصصان پژوهشکده علوم شناختی آمادگی خود را برای برگزاری دوره‌های آموشی مرتبط با موضوع در مرکز پژوهش و سنجش افکار اعلام کردند .
از اقدام‌های دیگر در این زمینه مذاکره با پژوهشکده علوم شناختی و اعلام آمادگی آن پژوهشکده برای اختصاص تعدادی از پایان‌نامه‌های مقاطع کارشناسی ارشد و دکترای آن پژوهشکده به موضوع علوم شناختی و رسانه است.
 پژوهش‌های مرتبط با شعار سال
 باتوجه به نيازسنجي به‌عمل آمده از حوزه‌هاي «سياستگذاري» و «برنامه‌سازي» رسانه ملي تعداد 12 عنوان طرح پژوهشي و نظرسنجي به موضوع «دولت و ملت، همدلي و همزباني» اختصاص يافته است.
اداره‌کل پژوهش‌هاي راهبردي رسانه عناوين پژوهشي: «بررسي نقش ميانجيگري رسانه ملي در تعاملات ملت و دولت براي تحقق شعار سال»، «فرهنگ‌سازي رسانه‌اي پيرامون معروف‌‌ها و منکر‌های مد‌نظر «مقام معظم رهبري (دام‌ظله‌العالي)»، «بررسي محتواي شبکه‌هاي ماهواره‌اي فارسي زبان درخصوص عنوان سال 1394»، «تبيين ابعاد اجتماعي احکام شرعي مانند نماز، امر به معروف و نهي از منکر و زکات و تاثير آن در وحدت‌ بخشي» در«اداره‌کل پژوهش و سنجش»؛ «اجراي دو عنوان نظرسنجي با موضوع سال»؛ «اداره‌کل پژوهش‌هاي اسلامي رسانه» با عناوين پژوهشي و مطالعاتي «مفهوم‌شناسي همدلي و همزباني دولت و ملت از نظر مقام معظم رهبري (دام‌ظله‌العالي)»، «کتاب مصاحبه با مديران و برنامه‌سازان درخصوص موضوع سال، کتاب راهنماي شعار «سال94 » اداره‌کل پشتيباني و اجراي پژوهش: «ده عنوان مقاله علمي و تخصصي با موضوع سال 94» و در مديريت فرهنگ مردم، عناوين پژوهشي: «همدلي اجتماعي در فرهنگ عامه مردم؛ شکل‌گيري ، پايداري، برون‌داد» و «رسانه و اعتماد اجتماعي با تاکيد بر برنامه‌هاي نمايشي» .