«خوشه‌بندی شناختی مخاطبان» در مرکز پژوهش و سنجش افکار صداوسیما

 به گزارش روابط عمومی مرکز پژوهش و سنجش افکار صداوسیما، نشست «خوشه‌بندی شناختی مخاطبان» با حضور رئیس مرکز پژوهش و سنجش افکار، دکتر حسین سامانی، مدرس دانشگاه و جمعی از مدیران ، پژوهشگران در روز یکشنبه،  اول شهریور‌ماه سال جاری در، اتاق جلسات مرکز برگزار شد.

در این نشست، ابتدا ، مدیرکل پژوهش‌های راهبردی رسانه به اهمیت کاربرد علوم شناختی در زمینه  هنر و رسانه به عنوان یک شاخص جدید اشاره کرد . سپس دکتر حسین سامانی به بیان شباهت‌ها و تفاوت‌های طراحی محصول در زمینه صنعت و برنامه‌سازی در حوزه رسانه پرداخت  و گفت:  همان‌گونه که طراحی یک محصول صنعتی در جذب مشتری نقش اساسی دارد و بسته‌بندی یک محصول در میزان جذب، رضایت و اقناع مشتری موثر است، در بعد رسانه نیز بسته‌بندی محصول پیام رسانه‌ای برای مخاطبان که مصرف‌کننده اصلی پیام هستند، نقش کلیدی دارد، در عین حال میان طراحی یک محصول صنعتی و طراحی یک پیام رسانه‌ای تفاوت‌هایی نیز وجود دارد. در محصول صنعتی اگر مشتری جذب نشود با توجه به حجم محصولات فروش‌رفته یا نرفته می‌توان از کیفیت طراحی محصول مطّلع شد در حالی‌که در مصرف یک پیام فرهنگی، میزان اندازه‌گیری ریزش یا جذب مخاطبان به سادگی قابل احصاء نیست . تفاوت دیگر آن است که در طراحی صنعتی، طراح صاحب پیام نیست بلکه حکم یک پل ارتباطی میان سفارش‌دهنده (مصرف کننده) یا تولیدکننده را ایفا می‌کند در حالی‌که رسانه خود در نقش تولیدکننده قرار می‌گیرد. یعنی علاوه بر نقش پل ارتباطی تولیدکننده پیام نیز به شمار می‌آید . دکتر سامانی در ادامه ضمن اشاره به ویژگی‌های محصول رسانه‌ای افزود:  برای ساخت یک برنامه تلویزیونی دو راه‌حل وجود دارد؛ اول اینکه یک برنامه کاملاً خلاقانه بسازیم یعنی چیزی که مشابه آن وجود ندارد و  دوم اینکه که پیام‌هایی را که قبلًا مورد توجه مخاطبان بوده، بهینه‌سازی و باز‌تولید نماییم و آن را مجدداً در برنامه‌های بعدی به کار ببریم.

این استاد دانشگاه معتقد است به کمک روش‌های علوم شناختی و با استفاده از تکنیک‌های هنری می‌توان مخاطبان رسانه ملی را دسته‌بندی جدید نمود و آنها را خوشه‌بندی شناختی کرد.
دکتر سامانی در ادامه گفت: خوشه‌بندی مخاطبان از نظر شناختی شکل جدیدی از طبقه‌بندی مخاطبان است. به عبارت دیگر یعنی به جای آنکه شغل، سن، جنس، مذهب، قومیت و ... ملاک طبقه بندی مخاطبان باشد، شیوه و نحوه شناخت مخاطبان ملاک تقسیم بندی قرار می‌گیرد در تقسیم‌بندی جدید ممکن است یک جوان و پیر، یک زن و مرد، یک شهری و یک روستایی، یک کرد و لر و ... در یک دسته‌ قرار گیرند. آنچه در خوشه‌بندی شناختی مخاطبان  ملاک تقسیم‌بندی است ، حافظه، ادراک، سبک تفکر و ویژگی‌های مشابه دیگری است که مخاطبان را از نظر روانشناسی، ادراکی  و حسی در یک طبقه قرار می‌دهد . دکتر سامانی ضمن معرفی شیوه PCAبرای تقسیم‌بندی مخاطبان به خوشه‌های متنوع پیشنهاد  کرد: پس از انجام آزمایش‌های شناختی بر روی نمونه‌های انسانی مورد نظر ، دستور العمل و چهارچوب‌هایی برای ارزیابی شناختی مخاطبان در اختیار برنامه‌سازان قرار گیرد.

در پایان این نشست، دکتر سامانی به پرسش‌های مطرح شده در حوزه خوشه‌بندی مخاطبان پاسخ گفت.