نشست «دیگران: ذهن چگونه آنها را می‌سازد» در مرکز پژوهش و سنجش افکار صداوسیما برگزار شد.

نشست «دیگران ذهن چگونه آنها را می‌سازد» با حضور دکتر جواد حاتمی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران ، مشاور مدیر شبکه دو سیما و عضو وابسته پژوهشکده علوم‌شناختی، شعاع قائم‌مقام مرکز پژوهش و سنجش افکار، و جمعی از مدیران و پژوهشگران روز یکشنبه پانزدهم شهریور ماه سال جاری در اتاق جلسات مرکز برگزار شد.
در ابتدای این نشست دکتر حاتمی ضمن اشاره به حوادثی که توسط انسان‌ها انجام می‌شود. به چند نمونه از کشتارهای جمعی در سطح جهان از جمله جنگ جهانی اول و دوم، جنگ کامبوج، جنگ ویتنام و جنگ‌های خاورمیانه اشاره کرد و اظهار داشت اولین سوالی که به ذهن هر انسانی خطور می‌کند این است که ما چگونه موجوداتی هستیم که  این کارها را انجام می‌دهیم؟ در جواب می‌توان پاسخ‌های متنوعی داد ، به عنوان مثال می‌توان گفت انسان‌ها بالطبع خوب هستند ولی در معاشرت با افراد شرور دست به چنین کارهایی می‌زنند و می‌توان گفت انسان‌ها هم خوب هستند و هم بد و این امر ذاتی آنها‌ست ( در علوم شناختی و روان‌شناسی با ادبیات جدیدی از جمله سایکوپاتی و یا اختلالات مغزی از آن صحبت می‌شود و این نکته هم به دلیل مشکلات عصبی است که در مغز این افراد وجود دارد و امکان همدلی برای آنها وجود ندارد) همچنین آدم‌های خوب هم می‌توانند در بعضی شرایط رفتارهای جنایتکارانه انجام بدهند.
دکتر حاتمی در ادامه افزود: در حوزه علوم شناختی آزمایش‌هایی هست که در آن نشان داده می‌شود افراد تحت چه شرایطی از مافوق خود فرمانبری می‌کنند وی ادامه داد ما در ایران به نتیجه جالبی رسیدیم اینکه متاسفانه حتی یک نفر هم نبود که از مافوق خود تبعیت نکند،‌ در این تحقیقات به این نتیجه رسیدیم که ما به صورت مطلق آدم‌های خوب یا بد نداریم، طبیعت شر و خوب تواماً در هر آدمی وجود دارد و فعال شدن هر کدام بیشتر بستگی به پردازش مغز از شرایط خاص هر زمان دارد ، علوم‌شناختی ماموریت اصلی‌اش این است که به این سوال پاسخ دهد یک نفر چطور دنیای اجتماعی خود را بازنمایی می‌کند و روی رفتار افراد دیگر هم تأثیر می‌گذارد؟ دکتر حاتمی در ادامه به این نکته اشاره کرد که انسان‌ها ذاتاً مقوله‌های اجتماعی را طبقه‌بندی می‌کنند و آنها را به خوب یا بد و خودی و غیرخودی تقسیم می‌کنند ، تقسیم بندی اخیر بسیار مهم و حیاتی است مانند شناخت کودک از پدر و مادر خود و اضطراب او نسبت به افراد غریبه ، به همین ترتیب تقسیم‌بندی خودی و غیرخودی را در سطوح ورزشی، ملیتی، قومی و نژادی، عقیدتی و ایدئولوژیک می‌توان مشاهده کرد.
 وی درخصوص ویژگی‌های این طبقه‌بندی گفت: گرایش به طبقه‌بندی انسان‌ها امری طبیعی است، طبقه‌بندی امری انعطاف‌پذیر و پویاست و متاثر از توانایی‌های پیشرفته ذهن انسان می‌تواند کاملاً انتزاعی باشد، محتوا  وپیچیدگی طبقه‌بندی متاثر از یادگیری است و در نهایت پاسخ‌های رفتاری و هیجانی همراه این طبقه‌بندی‌ها متأثر از یادگیری تغییر می‌کند.
 دکتر حاتمی در ادامه افزود: در تبلیغات، نمایش یک عکس نسبت به نمایش عدد و رقم تأثیر عاطفی بیشتری را در مخاطب بر جای می‌گذارد ، از ویژگی‌های برنامه‌های مستند در چند سال اخیر این بوده که تلاش کرده تا از کلی‌گویی به سمت تمرکز بر روی شخصیت‌ها یا موضوعات خاص حرکت کند و بدین وسیله که توانسته ارتباط بهتری  با مخاطبان برقرار نماید آن چیزی که در دنیای امروز به شکل حرفه‌ای‌تر در حال اتفاق افتادن است تکیه بر مفهوم ایدئولوژی در ذهن مخاطبان است به طوری که واکنش افراد را به صورت  کورکورانه در ذهنشان بر می‌انگیزد نحوه شکل‌گیری داعش یا سرگذشت اردوگاه اشرف دقیقاً نشان می‌دهد که چطور با یک ایدئولوژی متعصبانه تمام سیستم‌های مغز را به صورت غیر ارادی فعال می‌کنند و افراد را وادار به بدترین جنایت‌هایی می‌کنند بدون اینکه احساس عذاب وجدان کنند، کار دیگری که در دنیای مدرن در حال شکل گیری است و (خیلی هم خطرناک است) به زیر سوال بردن اخلاق و بخش رازگونه آن است که تلاش می‌شود با عقلانی‌سازی اخلاق، وجه قدسی آن را بگیرند و بعد از تبدیل شدن به نظام عقلانی، به راحتی بعد از مدتی  آن را حذف کنند.وی در پایان به برنامه‌سازان توصیه کرد در طبقه‌بندی خودی - دیگری باید تلاش کنیم تا حساسیت زدایی هیجانی انجام دهیم و بدین وسیله الگوی طبقه‌بندی را در ذهن مخاطبان اصلاح نماییم.
در پایان این نشست آقای حاتمی، به پرسش‌های حاضران پاسخ گفت.