محمد محمد خاني ملكوه، مديرگروه سياسي اداره کل پژوهش و سنجش مركز تحقيقات صداوسيما درخصوص نقش افكارسنجي و نظرسنجي در مطالعات حوزه سياسي مصالبي را عنوان كرد.
به گزارش روابط عمومي مرکز تحقیقات، مقولات سياسي همچون ساير پديده‌هاي وابسته به حيات اجتماعي، پديده‌هايي وابسته به زمان و مكان هستند.
ارزش‌ها و نگرش‌هاي سياسي، فرهنگ سياسي و رضايت يا نارضايتي سياسي مردم در طول زمان و در گستره‌هاي جغرافيايي مختلف، متفاوت هستند و مي‌توانند گاه متضاد باشند. آنچه مردم هر جامعه در هر مقطع تاريخي خاص درباره‌ي سياست و قدرت سياسي مي‌انديشند، اثري تعيين‌كننده بر ساختارها و نظام‌هاي عيني سياسي در آن جامعه دارد. نظام‌هاي سياسي كه در ارزش‌ها و نگرش‌ها و فرهنگ سياسي مردم يك جامعه (يا دست كم بخش‌هايي از مردم يك جامعه) ريشه نداشته باشند، اگر حتي به مدد زور و فشار و خشونت بر جامعه حاكم شوند، ديري نخواهند پاييد. حتي دوام مستبدانه‌ترين دولت‌ها نيز مستلزم برخورداري از حمايت بخش‌هايي هر چند كوچك از جامعه است.
فراگير شدن نظام‌هاي سياسي دموكراتيكِ مبتني بر انتخابات در اقصي نقاط جهان، از جمله مهم‌ترين عواملي است كه رونقي بي‌سابقه به افكارسنجي و نظرسنجي‌هاي اجتماعي بخشيده و آن‌ها را به جزء اساسي سياست در جهان معاصر تبديل كرده است. سياستمداران با استفاده از داده‌هاي برآمده از نظرسنجي‌ها و نگرش‌سنجي‌ها به تدوين برنامه‌ها و شعارهاي تبليغاتي خود مي‌پردازند و با بهره‌مندي از همين ابزارها مي‌توانند روند تغيير گرايش‌هاي مردم به احزاب و شخصيت‌هاي سياسي را رصد كنند و به اين ترتيب بر اثرگذاري و شانس كسب موفقيت خود در انتخابات بيفزايند.
اگرچه نياز كمپين‌هاي تبليغات انتخاباتي به آگاهي از افكار جمعيت‌هاي بزرگ يكي از عوامل اصلي رونق كار نظرسنجي‌ها و افكارسنجي‌ها در طول دهه‌هاي اخير بوده است، اما بهره‌مندي از اين ابزارهاي پژوهشي در انتخابات تنها يكي از كاربردهاي گسترده‌ي افكارسنجي در حوزه‌ي سياست است.
نظرسنجي‌ها و افكارسنجي‌ها بهترين ابزارهاي شناخته شده براي سنجش و فهم منظم و مداوم ويژگي‌هاي متغير ارزش‌ها، نگرش‌ها و فرهنگ سياسي هر جامعه‌اند. شتاب خيره‌كننده‌ي تحولات سياسي در جهان امروز، در كنار پيشرفت گسترده‌ي رسانه‌ها، ابزارهاي ارتباطي و شبكه‌هاي اجتماعي، افكار و نگرش‌هاي سياسي همه‌ي جوامع جهان را چنان در معرض تغيير و تحول سريع قرار داده است كه تنها پايش مداوم، دقيق، تخصصي و روشمند ايده‌ها و افكار سياسي است كه مي‌تواند فهمي متناسب از آنچه در واقعيت جامعه مي‌گذرد، فراهم كند.
مركز پژوهش و سنجش افكار صداوسيماي جمهوري اسلامي ايران، به عنوان بزرگ‌ترين مركز افكارسنجي در سطح كشور و خاورميانه، با سابقه طولاني در امر نظرسنجي از امكانات نرم‌افزاري و سخت‌افزاري كافي و نيروي انساني متخصص و مجرب بهره‌مند است و همواره پيشگام در اجراي نظرسنجي‌هاي انتخاباتي در ايران بوده و عملكرد درخشاني در اين زمينه داشته است.
نظرسنجي در سطح پايتخت، مراكز استان‌ها، شهرها و روستاها و ارائه برآوردهاي دقيق كه بيشترين تطابق را با آمارهاي اعلام شده از طرف وزارت كشور دارند، از جمله موفقيت‌ها و دستاوردهاي مركز پژوهش و سنجش افكار در گسترة نظرسنجي‌هاي انتخاباتي است. اما آنچه كه در كنار اين موفقيت‌ها و دستاوردها برجسته‌تر و مهم‌تر جلوه مي‌كند، دستيابي به دانش بومي و نوآوري‌هاي «روش‌شناختي» متناسب با شرايط و ويژگي‌هاي اجتماعي، فرهنگي و سياسي كشور و همچنين تربيت نيروي انساني متخصص و متبحر در اين حوزه است.
نتايج دقيق و نزديك به واقع نظرسنجي‌هاي مركز پژوهش و سنجش افكار در دوازدهمين دوره انتخابات رياست جمهوري در ميان ساير مراكز افكارسنجي موجود در كشور بي‌نظير بوده است. برخي دستاوردها و نوآوري‌هاي اين دوره عبارتند از:
نوآوري در پرسشنامه و برآورد «رأي منفي نامزدها»، «سبد رأي هر نامزد و توزيع آن در بين ديگران در صورت انصراف»، «دوقطبي‌هاي محتمل» و...
دستيابي به دقيق‌ترين برآوردها در شاخص‌هاي اصلي و تحقق كامل اهداف با وجود مشكلاتي چون ايجاد نگاه منفي به رسانه ملي از سوي دولت و متعاقب آن همكاري نكردن برخي از مردم با پرسشگران، محافظه‌كاري برخي از افراد اصول‌گرا در ابراز رأي خود به دليل جوّ اجتماعي و سياسي ايجاد شده و اعلام و انتشار نتايج متفاوت و متناقض از سوي مؤسسات مختلف و فشار به مركز (جنگ نظرسنجي‌ها)
ارائه برآورد نقطه‌اي و پرهيز از پيش‌بيني با وجود 5/11درصد افراد مردد
تحليل رفتار رأي‌دهي افراد مردد با استفاده از مدل‌هاي لگاريتم خطي
تدوين چارچوب نظري و عملي نمونه استاني و اجراي آن در يك روز كه هم زمان تصوير دقيقي از نگرش‌ها و نظرات مردم در تهران، مراكز استان‌ها، شهرهاي تابعه و روستاها به دست مي‌دهد.
راستي‌آزمايي برآوردها و روندها از طريق برازش مدل‌هاي سري زماني
ارائه تحليل‌هاي سياسي و اجتماعي
گونه‌شناسي ميزان مشاركت، رأي نامزدها، گرايش‌هاي سياسي و ديگر شاخص‌هاي مهم برحسب متغيرهاي جمعيت‌شناختي
در پايان بايد گفت: آگاهي يافتن از افكار و نگرش‌هاي گروه‌هاي مختلف مردم، هنگامي مي‌تواند از بيشترين سودمندي در حوزه سياسي برخوردار باشد، كه در برنامه‌ريزي‌ها، سياستگذاري‌ها و تصميم‌گيري‌هاي سياسي از آن استفاده شود.